کرایوتراپی یا سرما درمانی: درمانی همه فن حریف برای انواع بیماری

کریوتراپی از هدایت تصویربرداری، یک اپلیکاتور سوزنی مانند به نام کریوپروب یا سرمازنه و گاز آرگون نیتروژن مایع استفاده می‌کند تا سرمای شدیدی به منظور منجمد کردن و تخریب بافت معیوب از جمله سلول‌های سرطان ایجاد کند. این روش ممکن است برای درمان انواع بیماری‌های پوستی و همچنین تومورهای داخل کبد، کلیه‌ها، استخوان‌ها، ریه‌ها و سینه‌ها استفاده شود.

کاربردهای رایج این روش چه هستند؟

کریوتراپی می‌تواند به صورت موضعی (بر روی سطح پوست)، پوستی یا جراحی اعمال شود. سرما درمانی موضعی معمولا برای ضایعات پوستی و چشم استفاده می‌شود. هنگامی که ضایعه در زیر سطح پوست واقع شده است، یک پروب یا اپلیکاتور درمان سوزن مانند باید درون پوست قرار گیرد. گاهی اوقات، برش جراحی مورد نیاز است. کرایوتراپی برای درمان موراد زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:

• تومورهای پوستی
• خال‌های پوستی پیش سرطانی
• برآمدگی‌ها
• خال‌های گوشتی پوست
• کک و مک‌های ناخوشایند
• رتینوبلاستوما، سرطان شبکیه چشم در دوران کودکی
• پروستات، سرطان کبد، و سرطان گردنه رحم، به ویژه اگر برش جراحی امکان پذیر نباشد.

کرایوتراپی به عنوان یک روش درمانی، همچنین برای درمان تومورها در مناطق دیگر از بدن مانند کلیه‌ها، استخوان‌ها (از جمله ستون فقرات)، ریه‌ها و سینه‌ها (شامل تومورهای خوشخیم پستان مانند فیبروآدنوما یا فایبروآدنومای پستان) استفاده می‌شود. اگرچه تحقیقات بیشتری برای ارزیابی اثربخشی طولانی مدت آن انجام شده است، اما کرایوتراپی در بیماران مشخص شده تاثیربخشی خوبی داشته است.

چگونه باید برای این روش آماده شوید؟

مواردی که قبل از انجام کرایوتراپی باید در نظر داشته باشید عبارت‌اند از:

• • برای درمان پوست، بعضی از پزشکان مصرف ایبوپروفن (۴۰۰ میلی گرم) را نیم ساعت قبل از انجام این روش به منظور رفع ناراحتی جزئی توصیه می‌کنند؛ بعضی دیگر از دوز آنتی بیوتیک‌ها قبل از کرایوتراپی به عنوان راهی برای محافظت در مقابل عفونت استفاده می‌کنند. برای درمان‌های عمیق‌تر شامل تومورها، بیماران باید از مصرف داروهای رقیق کننده خون برای مدت زمان توصیه شده قبل از درمان اجتناب کنند.
  • شما باید پزشکتان را از تمام داروهایی که مصرف می‌کنید مطلع کنید، از جمله مکمل‌های گیاهی، و در صورتی که آلرژی دارید به ویژه نسبت به داروهای بیهوشی موضعی، بیهوشی عمومی یا مواد متضاد حاوی ید (گاهی اوقات اشاره به”رنگ” یا “رنگ اشعه ایکس” دارد). پزشک شما ممکن است به شما توصیه کند از مصرف آسپیرین، داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAID ها) یا رقیق کننده‌های خون برای مدت مشخصی قبل از فرآیند عمل خودداری کنید. زنان همیشه باید در صورت امکان احتمال حاملگی، پزشک و تکنسین اشعه ایکس را مطلع کنند. بسیاری از آزمایشات تصویربرداری در دوران بارداری انجام نمی‌شود، زیرا جنین نباید در معرض پرتو قرار گیرد. اگر یک اشعه ایکس لازم باشد، اقدامات احتیاطی برای به حداقل رساندن قرار گرفتن کودک در معرض پرتو انجام می‌شوند.
  • برخی از پزشکان پس از فرآیند عمل کرایوتراپی یک شب بستری شدن کوتاه مدت در بیمارستان را توصیه می‌کنند. در مورد کرایوتراپی که با استفاده از یک برش بزرگ جراحی (کرایو سرجری) انجام می‌شود، به بستری شدن کوتاه نیاز است. کرایوتراپی از طریق پوست می‌تواند به عنوان یک سرویس سرپایی انجام شود، اما ممکن است نیاز به یک شب ماندن کوتاه مدت در بیمارستان داشته باشید.
  • شما باید برنامه‌ریزی کنید که پس از فرآیند عمل یکی از دوستان یا آشنایانتان شما را به خانه ببرد.
  • ممکن است از شما خواسته شود در طول فرآیند عمل یک روپوش بپوشید.

این فرآیند چگونه کار می‌کند؟

کرایوتراپی از گاز نیتروژن یا گاز آرگون برای ایجاد دمای بسیار سرد برای از بین بردن بافت‌های معیوب استفاده می‌کند. برای از بین بردن بافت‌های معیوب خارج از بدن، نیتروژن مایع به طور مستقیم با یک سواب پنبه‌ای و یا دستگاه اسپری استفاده می‌شود. برای تومورهایی که در زیر سطح پوست و عمیق در بدن قرار دارند، پزشک از هدایت تصویری جهت قرار دادن یک یا چند اپلیکاتور یا کرایوپروب از طریق پوست به محل بافت معیوب استفاده خواهد کرد، و سپس نیتروژن مایع یا گاز آرگون را ارائه می‌دهد. بافت زنده، سالم و معیوب، نمی‌تواند شرایط بسیار سرد را تحمل کند و به دلیل شرایط زیر می‌میرد:

• • • تشکیل یخ در سلول‌های مایع خارجی، که باعث کم شدن آب بدن در بافت سلولی می‌شود.
    • تشکیل یخ در سلول. در حدود ۴۰- درجه سانتی گراد (۴۰- درجه فارنهایت) یا کمتر، کریستال‌های یخ زده درون سلولی ایجاد می‌شوند و تقریبا هر سلولی را از بین می‌برند.
    • از هم پاشیدن ناشی از هر دو تورم ناشی از گسترش یخ درون سلول یا منقبض شدن ناشی از آب خارج شده از سلول.
    • از دست دادن جریان خون. سلول‌ها زمانی می‌میرند که جریان خونشان به دلیل تشکیل یخ در رگ‌های خونی تومور کوچک به پایان رسیده است و باعث لخته شدن می‌شود. از آنجایی که میانگین زمان لخته شدن خون تقریبا ۱۰ دقیقه است، سرمای شدید حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه به منظور اطمینان از اینکه دماهای یخ زده حاصل شده است، ادامه می‌یابد، البته اگر بیشتر طول نکشد. با برخی از دستگاه‌ها امکان مشاهده مستقیم دمای ابلیشن وجود دارد.

از آنجایی که کرایوتراپی شامل یک سری مراحل است که منجر به مرگ سلول می‌شود، تومورها بارها یخ زده و آب می‌شوند؛ به طور معمول، دو یا چند دوره گرم شدن و یخ زدن استفاده می‌شود. هنگامی که سلول‌ها تخریب می‌شوند، سلول‌های سفید خون سیستم ایمنی برای خالی و تمیز شدن بافت مرده کار می‌کنند.

فرآیند عمل چگونه انجام می‌شود؟

روش‌های تصویربرداری هدایت شده از طریق پوست، مانند کرایوتراپی، معمولاً توسط یک رادیولوژیست مداخله‌ای با آموزش و تخصص ویژه در یک واحد رادیولوژی مداخله‌ای یا در برخی موارد، در اتاق عمل انجام می‌شود. این روش عموماً به صورت خارجی انجام می‌شود، با این حال، برخی از بیماران ممکن است نیاز به بستری شدن پس از این روش داشته باشند. لطفاً با پزشک خود مشورت کنید تا مشخص شود آیا نیاز به بستری شدن دارید یا خیر. در صورتی که کرایوتراپی موضعی انجام می‌دهید، شما در موقعیت معاینه قرار می‌گیرید و پزشک شما با استفاده از یک سواب پنبه‌ای یا دستگاه اسپری، نیتروژن مایع را اعمال می‌کند. برای تومورهای عمیق در داخل بدن که ممکن است به پوست نزدیک شوند، پزشک شما از روش تصویربرداری از طریق پوست استفاده می‌کند و اپلیکاتورها یا کرایوپروب‌های نازک و شبیه سوزن را وارد می‌کند. شما باید به مانیتورها که ضربان قلب، فشار خون و نبض را در طول فرآیند جراحی نشان می‌دهند، متصل شوید.

یک پرستار یا تکنسین یک سیم یا رشته داخل وریدی (IV) را به یک ورید در دست یا بازوی شما وارد می‌کند تا داروهای آرام بخش بتوانند به صورت داخل وریدی داده شوند. آرام بخش متوسط می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان یک جایگزین، ممکن است بیهوشی عمومی دریافت کنید. ناحیه‌ای که اپلیکاتور یا کرایوپروب باید وارد شوند باید اصلاح شود، و با پارچه‌ی استریل پوشیده شود. برش پوست بسیار کوچک در ناحیه ایجاد می‌شود.

با استفاده از هدایت تصویربرداری، پزشک یک یا چند اپلیکاتور یا کرایوپروب را از طریق پوست به محل بافت معیوب وارد می‌کند. هنگامی که اپلیکاتورها یا کرایوپروب (ها) در محل قرار دارند، نیتروژن مایع یا گاز آرگون آزاد می‌شود. به غیر از کرایوپروب (ها) هیچ چیز دیگری وارد بدن نمی‌شود. یک توپ یخ توسط کاهش سریع در درجه حرارت در نوک پروب ایجاد می‌شود. این باعث می‌شود که تمام آب در ناحیه اطراف نوک پروب یخ بزند. تصویربرداری برای هدایت قرار دادن اپلیکاتورها و نظارت بر روند انجماد استفاده می‌شود. توپ یخ را می‌توان با استفاده از اولتراسوند سی تی یا ام آر آی پدیدار کرد.

بعضی از تومورها نیاز به چند اپلیکاتور دارند تا به طور کامل یخ بزنند

برای سرطان پروستات، شش تا هشت اپلیکاتور از طریق میاندوراه (بافت بین رکتوم و کیسه بیضه و آلت تناسلی) با استفاده از هدایت اولتراسوند وارد می‌شوند. در انتهای فرآیند عمل، اپلاکاتور یا اپلیکاتورها برداشته می‌شوند و فشار برای متوقف کردن خونریزی اعمال می‌شود. سوراخ موجود در پوست با نوار زخم بندی پوشیده می‌شود. به طور معمول، هیچ بخیه‌ای مورد نیاز نیست. رشته وریدی شما حذف خواهد شد. کل روش معمولا در طول یک تا سه ساعت تکمیل می‌شود.

در طول فرآیند و پس از آن چه تجربه‌ای خواهید داشت؟

دستگاه‌هایی برای نظارت بر ضربان قلب و فشار خون به بدن شما متصل می‌شوند. هنگامی که سوزن به رگ شما برای سیم داخل وریدی وارد می‌شود و هنگامی که بیهوشی موضعی تزریق می‌شود، احساس سوزش کمی را احساس می‌کنید. بیشترین احساس در محل برش پوست است که با استفاده از بیحسی موضعی بی‌حس می‌شود. هنگامی که کاتتر به داخل رگ یا شریان وارد شود، ممکن است احساس فشار کنید. اگر شما یک بیهوشی عمومی دریافت می‌کنید، در طول کل فرآیند عمل بیهوش خواهید بود و شما توسط یک متخصص بیهوشی نظارت خواهید شد.

در صورتی که این روش با داروی مسکن انجام شود، مسکن داخل وریدی (IV) باعث ایجاد احساس آرامش، خواب آلودگی و راحتی شما در طول فرآیند عمل خواهد شد. شما ممکن است بیدار بمانید و یا احتمال دارد بیدار نمانید، این موضوع به اینکه چقدر عمیق به شما داروی مسکن داده شده است بستگی دارد. ممکن است از اجبار برای ماندن در طول فرآیند عمل احساس ناراحتی داشته باشید. پس از کرایوتراپی از طریق پوست، باید در عرض ۱ تا ۳ روز قادر به از سر گرفتن دوباره فعالیت‌هایتان باشید. در صورتی که کرایو تراپی سریع داشته‌اید، اگر جراحی باز کنید، باید بتوانید فعالیت‌های معمول خود را از ۷ تا ۱۰ روز دوباره از سر بگیرید. شما باید از بلند کردن اجسام سنگین به مدت حداقل ۷۲ ساعت جلوگیری کنید. با پزشک خود در مورد اینکه چه زمانی می‌توانید فعالیت‌های معمول خود را از سر بگیرید، مشورت کنید.

مزایا و خطرات این روش کدامند؟

مزایای این روش درمانی عبارت‌اند از:

• • • هنگامی که یک رویکرد باز جراحی انجام می‌شود، زمان بهبودی بعد از کرایوتراپی کلیه یا تومورهای کبد ممکن است کمتر از روش برداشتن تومور به روش جراحی باز باشد.
    • برای کرایوتراپی از راه پوست ممکن است بیمار یک شب در بیمارستان بماند یا چندین ساعت پس از فرآیند عمل مرخص شود. یک شب بستری شدن در بیمارستان به منظور کنترل درد معمولا مورد نیاز نیست.
    • کرایوتراپی از راه پوست نسبت به جراحی باز کمتر جراحتی است، زیرا تنها برش کوچک برای عبور پروب به پوست نیاز است که آسیب به بافت‌های سالم را به حداقل می‌رساند. در نتیجه، کرایوتراپی از طریق پوست ارزان‌تر است و نسبت به جراحی باز عوارض جانبی کمتری به همراه دارد. معمولا بیمار می‌تواند فعالیت‌های روزانه خود را ۲۴ ساعت پس از عمل دوباره از سر بگیرد، البته اگر زودتر نباشد. با این حال، احتیاط در مورد بلند کردن اجسان سنگین ممکن است به مدت چند روز پس از درمان شکم ادامه یابد.
    • برای درمان فیبروآدنوما یا فایبروآدنومای پستان، کرایوتراپی باعث ایجاد حداقل بافت اسکار می‌شود و هیچگونه آهکسازی آشکار پس از درمان وجود ندارد.

عوارض احتمالی این روش شامل موارد زیر است:

• • • مانند هر روش از راه پوست، خونریزی ممکن است ناشی از هر دو سوراخ و انجماد بافتهایی مانند کبد، کلیه یا ریه باشد.
    • اگر انجماد در نزدیکی دیافراگم رخ دهد، مایع می‌تواند در فضای اطراف ریه‌ها تجمع یابد.
    • در صورتی که این روش در نزدیکی ریه باشد، ریه ممکن است دچار فروریختگی شود.
    • عوارض مربوط به داروها، از جمله بیهوشی، که در طی این روش استفاده می‌شوند ممکن است رخ دهد.
    • در صورتی که هرگونه احتمال حامله بودن وجود دارد، زنان باید همیشه پزشک یا تکنسین را در جریان قرار دهند.
    • عوارض احتمالی خاص مرتبط با کرایوتراپی سرطان پروستات:
    • ناتوانی جنسی دائمی، از آنجا که اعصاب قدرت جنسی را کنترل می‌کنند معمولا در روند انجماد درگیر هستند. با این حال، در برخی بیماران این مشکلات را حل کرده و اعصاب می‌توانند احیاء شوند.

محدودیت‌های کرایوتراپی چیست؟

کرایوتراپی، زمانی که جراحی حذف تومور ممکن است دشوار باشد یا برای بعضی از بیماران غیرممکن باشد، یک درمان سرطان جایگزین است. اما اثربخشی طولانی مدت آن هنوز در حال بررسی است. در حال حاضر کمی از اطلاعات منتشر شده مربوط به نتایج دراز مدت کرایوتراپی از راه پوست است اما پیگیری طولانی مدت برای سرطان پروستات نشان می‌دهد که میزان کنترل سرطان مشابه با عمل جراحی یا پرتودرمانی است.

کرایوتراپی یک درمان موضعی در نظر گرفته می‌شود. این روش می‌تواند بیماری را تنها در یک ناحیه درمان کند. این روش نمی‌تواند سرطانی که به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است را درمان کند. از آنجا که پزشکان تومورهایی را که در تصاویر رادیولوژیک مشاهده می‌کنند درمان می‌کنند، سرطان بسیار کوچک ممکن است نادیده گرفته شود. اگر چه استفاده از آن در استخوان، کلیه، کبد و ریه امیدوار کننده است، تحقیقات کرایوتراپی از راه پوست برای تعیین نتایج بالینی طولانی مدت در حال پیشرفت است.

هزینه کرایوتراپی

از آن جایی که این درمان برای طیف وسیعی از بیماری‌ها و مشکلات به کاربرده می‌شود نمی‌توان هزینه دقیقی برای آن مشخص کرد. تجربه و مهارت پزشک، ابزار مورد استفاده و تعرفه‌های پزشکی در محل زندگی شما نیز همگی بر هزینه سرما درمانی مؤثر هستند. مشاوره با پزشک معالج بهترین راه برای اطلاع دقیق از میزان هزینه‌هاست.