تعریق زیاد بدن یک وضعیت ناراحت‌کننده است که در حدود یک درصد از جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این حالت شامل عرق کردن بیش از حد است که باعث شرمساری در افراد و محدودیت‌های شغلی مرتبط می‌شود. در برخی موارد، می‌تواند توانایی‌های فرد را نیز کاهش دهد. افراد مبتلا به تعریق زیاد بدن معمولاً در نقاط خاصی از بدن مانند دست‌ها، پاها، زیربغل و در موارد نادر، صورت، مشکل دارند. ورزش، استرس و خجالت می‌توانند عواملی باشند که تعریق را تشدید می‌کنند، اما در بیشتر موارد، علت دقیق تعریق بیش از حد مشخص نیست. تعریق زیاد معمولاً با خیس شدن بیش از حد دست‌ها (و حتی ریختن عرق) همراه است که در ارتباط با دست دادن منجر به شرمساری می‌شود، در انجام فعالیت‌های نوشتاری مشکل ایجاد می‌کند و ممکن است به بیماری‌های پوستی منجر شود.
سال‌هاست که جراحان به تفکیک زنجیره سیستم عصبی در قسمت بالایی قفسه سینه متوجه شده‌اند که می‌تواند بهبودی در تعریق بیش از حد ایجاد کند. این روش، که به نام سمپاتکتومی شناخته می‌شود، می‌تواند به همراه روش‌های دیگری که کمتر تهاجمی هستند، انجام شود. امروزه تعداد افرادی که تصمیم به انجام این عمل جراحی می‌گیرند، در حال افزایش است.
علل تعریق زیاد بدن
هنوز به خوبی علت هایپرهیدروزیس مشخص نیست، اما پزشکان به خوبی می‌دانند که سیستم اعصاب سمپاتیک (که مسئول پاسخ جنگ و گریز در شرایط استرس‌زا است) نقش مهمی در کنترل تعریق دارد. در برخی موارد و به سبب برخی دلایل، فعالیت این سیستم در افرادی که از تعریق تعریق زیاد بدن رنج می‌برند بسیار زیاد است.
روش‌های درمانی غیرجراحی برای تعریق زیاد بدن
روش‌های درمان عرق زیر بغل و بدن غیرجراحی مختلفی برای هایپرهیدروزیس وجود دارد، اما این روش‌ها به موارد زیر محدود نیستند:
- تجویز داروهای ضد تعریق موضعی
- داروهای خوراکی ضداستیل‌کولین که می‌توانند به طور نسبی از انتقال تکانه‌های عصبی جلوگیری کنند (این تکانه‌های عصبی باعث بروز مشکل می‌شوند).
- یونتوفورزیس که از آب و جریان بسیار خفیف الکتریسیته برای افزایش ضخامت لایه خارجی پوست استفاده می‌کند.
این روش‌های درمانی فقط در تعداد کمی از بیماران تاثیرگذار هستند و عوارض جانبی متعددی همراه هستند. تزریق بوتاکس نیز یک روش درمانی موفق است اما هزینه آن زیاد و نتایجی که ارائه می‌دهد موقت است، به علاوه ممکن است با گذر زمان از میزان کارآمدی آن کاسته شود.
متقاضیان جراحی
بهترین متقاضیان برای انجام این عمل جراحی افرادی هستند که فقط در دست‌ها، دست‌ها و پاها، پاها و زیربغل تعریق غیرعادی دارند. برخی از بیمارانی که از تعریق صورت و مشکلات ناشی از آن رنج می‌برند نیز می‌توانند از این روش استفاده کنند اما ممکن است به نتایج دلخواه دست نیابند. به طور کلی، همه افرادی که از تعریق زیاد بدن و عرق زیر بغل رنج می‌برند متقاضی مناسبی برای جراحی سمپاتکتومی نیستند، همه بیماران باید توسط متخصص با تجربه ویزیت شوند و مشاوره دریافت کنند.
قبل از انجام عمل
قبل از انجام عمل سمپاتکتومی تعریق باید موارد زیر را به خاطر داشت:
- در صورتی که بیمار باردار است یا احتمال باردار بودن او وجود دارد باید به پزشک اطلاع دهد.
- بیمار باید در خصوص هرگونه دارو، ویتامین، داروهای گیاهی و سایر مکمل‌هایی که بدون تجویز مصرف می‌کند به پزشک اطلاع دهد.
بیمار باید چند روز قبل از عمل موارد زیر را رعایت کند:
- ممکن است پزشک از بیمار بخواهد مصرف داروهای رقیق‌کننده خون را قطع کند. برخی از این داروها عبارتند از آسپرین، ایبوبروفن و وارفادین.
- بیمار باید از پزشک در خصوص داروهایی که باید تا روز عمل مصرف کند سوال کند.
- در صورتی که بیمار سیگار می‌کشد باید سعی کند از استعمال دخانیات خودداری کند. استعمال دخانیات می‌تواند ریسک طولانی شدن فرآیند بهبود را افزایش دهد.
بیمار باید در روزی که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد موارد زیر را رعایت کند:
- از دستورات پزشک در خصوص نخوردن مواد غذایی و مایعات پیروی کند.
- داروهایی که پزشک تجویز کرده است را به همراه یک جرعه آب بخورد.
انجام عمل جراحی
جراحی دست‌ها و بازوها (سمپاتکتومی گردنی)
اعصاب سمپاتیک دست و بازو از وسط قفسه سینه به سمت بیرون جریان دارند که این مسئله باعث می‌شود دستیابی به آن نقاط برای جراح دشوار باشد. امروزه جراحان به کمک دوربین و وسایل لاپاردسکوپی، به راحتی جراحی سمپاتکتومی سرویکال را انجام می‌دهند. قبل از شروع عمل، بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد بنابراین بیمار به خواب فرو می‌رود و هیچ دردی را احساس نمی‌کند. این عمل جراحی به صورت زیر انجام می‌شود:
جراح دو یا سه برش کوچک را زیر بازو و در محلی که بیشترین میزان تعریق وجود دارد ایجاد می‌کند. برای آنکه پزشک بتواند اعصاب را به وضوح مشاهده کند ریه در سمت مورد نظر تخلیه می‌شود و از ورود و خروج هوا در هنگام جراحی جلوگیری می‌شود. این امر فضای بیشتری را در اختیار جراح قرار می‌دهد. دوربین کوچکی که آندوسکوپ نام دارد از طریق یکی از روش‌های ایجاد شده روی قفسه سینه وارد بدن می‌شود. تصاویر ویدیویی ارائه شده توسط دوربین به مانیتور موجود در اتاق عمل ارسال می‌شود. جراح حین عمل به طور مرتب به مانیتور نگاه می‌کند. از طریق برش‌های ایجاد شده، سایر وسایل و ابزارها وارد محل مورد نظر می‌شود. جراح با استفاده از این ابزارها می‌تواند اعصابی که وظیفه کنترل تعریق در محل مورد نظر را دارند، پیدا کند و این اعصاب را قطع می‌کند. سپس ریه بیمار به حالت عادی برگردانده می‌شود و برش‌های ایجاد شده، بخیه می‌شوند. ممکن است پزشک به مدت یک یا چند روز در قفسه سینه بیمار لوله‌ای برای تخلیه قرار دهد. پزشک پس از جراحی یک طرف از بدن، به جراحی طرف دیگر می‌پردازد. این عمل حدود یک تا سه ساعت طول می‌کشد.
جراحی پا (سمپاتکتومی کمری)
اعصاب سمپاتیک که وظیفه عصب‌رسانی غدد عرق پا را برعهده دارند در قسمت کمر قرار دارند. سمپاتکتومی کمری بسیار پیچیده‌تر از جراحی ناحیه گردن است. این جراحی معمولا به عنوان جراحی باز انجام می‌شود و پزشک با ایجاد تعدادی برش روی کمر (که شبیه برش‌های جراحی آپاندیس است) اقدام به انجام این عمل جراحی می‌کند. پزشک می‌تواند هر دو قسمت را به صورت همزمان عمل کند. معمولا بیماران بعد از ۲۴ ساعت از بیمارستان مرخص می‌شوند و دوران بهبود کامل بین ۲ تا ۴ هفته است.
پس از جراحی
اکثر بیماران یک روز در بیمارستان بستری می‌شوند و روز بعد مرخص می‌شوند. ممکن است بیماران حدود یک یا دو هفته درد داشته باشند، بنابراین بهتر است از مکمل‌هایی که پزشک تجویز کرده است استفاده کنند. ممکن است بیمار به استامینوفن یا سایر مسکن‌ها نیاز داشته باشد که باید در این خصوص با پزشک مشورت کند. در صورتی که بیمار از داروهای مخدر مسکن استفاده می‌کند باید از رانندگی کردن اجتناب کند. بیمار باید برای مراقبت از محل بخیه‌ها موارد زیر را رعایت کند:
- باید محل بخیه تمیز و خشک باشد و توسط بانداژ پوشانده شود.
- طبق دستور پزشک محل بخیه را بشوید و بانداژ را عوض کند.
- به مدت دو هفته از رفتن به استخر و نشستن در وان خودداری کند.
بیمار می‌تواند در صورت احساس بهبودی فعالیت‌های روزمره‌اش را از سر بگیرد. باید در تاریخ‌های مشخص شده به پزشک مراجعه کند. در این جلسات، پزشک محل بخیه‌ها را بررسی می‌کند و موفقیت عمل را ارزیابی می‌نماید.
خطرات سمپاتکتومی
خطرات درمان تعریق با سمپاتکتومی عبارتند از:
- تجمع خون در قفسه سینه (خونریزی سینه)
- تجمع هوا در قفسه سینه (پنوموتوراکس)
- آسیب دیدن شریان‌ها یا اعصاب
- سندروم هورنر (کاهش تعریق صورت و افتادگی پلک)
- افزایش تعریق یا تعریق نقاط جدید
- افزایش تعریق در سایر نقاط بدن (تعریق جبرانی )
- کاهش ضربان قلب
- ذات‌الریه
