کهیر قابل تشخیص است در صورت وجود دانه‌ها، آنژیوادم (تورم) یا هر دوی آنها (در 4 درصد موارد). انواع مختلفی از کهیر وجود دارد و واژه “کهیر” (urticarial) از واژه اروپایی گیاه گزنه (Urtica dioica) مشتق می‌شود. یک نوع کهیر شامل تورم سطحی است که همراه با تغییر رنگ و یا پوست رنگ‌پریده دیده می‌شود و معمولاً در اطراف آن اریتما (سرخی) وجود دارد. این نوع کهیر معمولاً در چند دقیقه تا 24 ساعت بروز می‌کند و معمولاً همراه با خارش است و ممکن است احساس سوزش نیز وجود داشته باشد. اما آنژیوادم تورمی است که در عمق پوست یا غشاهای مخاطی بروز می‌کند و می‌تواند به صورت پوست رنگی یا قرمز دیده شود و در 72 ساعت بهبود می‌یابد. آنژیوادم ممکن است خارش‌دار یا دردناک باشد، اما معمولاً بدون علائم دیگری همراه نیست.
طبقه‌بندی کهیر
بیماری کهیر با توجه به مدت زمان آن طبقه‌بندی می‌شود.
– کهیر حاد (مدت آن کمتر از 6 هفته است و معمولاً در چند ساعت یا چند روز از بین می‌رود)
– کهیر مزمن (مدت آن بیشتر از 6 هفته است و با دانه‌های روزانه یا دوره‌ای همراه است)
کهیر مزمن ممکن است بصورت خود انگیز و یا تحریک شدنی باشد. هر دو حالت ممکن است بطور همزمان وجود داشته باشند.
کهیر تحریک شدنی یا فیزیکی شامل این موارد است:
- دموگرافیسم (نوشتن روی پوست) دارای علامت
- کهیر سرد
- کهیر کولینرژیک
- کهیر تماسی
- کهیر فشاری تاخیری
- کهیر خورشیدی
- کهیر حرارتی
- کهیر لرزشی
- کهیر آکواژنیک
علل ایجاد کهیر
کهیرها به علت آزاد شدن واسطه‌های شیمیایی ماست‌سل‌های بافت و بازوفیل‌های گردشی ایجاد می‌شوند. این واسطه‌های شیمیایی شامل هیستامین، فاکتور فعال‌کننده‌ی پلاکتی و سیتوکین‌ها هستند. واسطه‌ها اعصاب حسی را فعال کرده و سبب انسداد عروق خونی و نشت مایع به بافت‌های اطراف می‌شوند.
کهیر حاد: کهیر حاد می‌تواند در اثر عوامل زیر ایجاد شود اما علت آن همیشه قابل شناسایی نیست.
- عفونت حاد ویروسی- عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، هپاتیت ویرسی، مونونوکلئوز عفونی، مایکوپلاسما
- عفونت حاد باکتریایی- آبسه دندان، سینوزیت
- آلرژی غذایی- معمولاً شیر، تخم‌مرغ، بادام‌زمینی، حلزون صدف‌دار
- حساسیت به دارو- معمولاً به آنتی‌بیوتیک
- آلرژی کاذب به دارو- آسپیرین، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی غیر انتخابی، مواد مخدر، مواد حاجب؛ این موارد سبب ایجاد کهیر بدون فعال‌سازی سیستم ایمنی بدن می‌شوند.
- واکسیناسیون
- نیش زنبور عسل یا زنبور سرخ
- کهیر تماسی موضعی (مانند لاتکس لاستیک)- واکنش گسترده
کهیر آلرژیک شدید ممکن است منجر به شوک آنافیلاکتیک شود (برونکواسپاسم، غش)
کهیر مزمن: کهیر مزمن خود انگیز اساساً ایدیوپاتیک (علت ناشناخته) است، هر چند یک علت خود ایمنی محتمل است. کهیر مزمن خود انگیز همچنین مرتبط با موارد زیر است:
- عفونت مزمن زمینه‌ای، برای مثال هلیکوباکتر پیلوری، انگل روده
- بیماری مزمن خود ایمنی، برای مثال لوپوس اریتماتوس سیستمیک، بیماری تیروئیدی، بیماری سلیاک، ویتیلیگو و غیره
- دانه‌های کهیر در کهیر خود انگیز مزمن ممکن است در اثر عوامل زیر تشدید شوند:
• گرما
• عفونت ویروسی
• لباس تنگ
• آلرژی کاذب به دارو – آسپیرین، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، مواد مخدر
• آلرژی کاذب غذایی
چه افرادی مبتلا به کهیر می‌شوند؟
یکی از هر 5 کودک یا بزرگسال در طول عمر خود یک بار به کهیر حاد مبتلا می‌شوند. این بیماری به صورت اگزمای آتوپیک بیشتر رخ می‌دهد و تمامی نژادها و هر دو جنس را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کهیر خودانگیز مزمن در حدود 0.5 تا 2 درصد از جمعیت اتفاق می‌افتد و دو سوم این موارد برای زنان است. کهیر تحریک‌پذیری بیشتری دارد و ژنتیک و سیستم ایمنی در این بیماری نقش مهمی دارند.
علائم کهیر
کهیر می‌تواند دارای این علائم باشند:
- دانه‌ها چند میلی‌متر تا چند سانتی‌متر قطر داشته باشند.
- سفید یا قرمز رنگ همراه یا بدون اثرات قرمز باشند.
- هر دانه ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت دوام داشته باشد و ممکن است تغییر شکل بدهد.
- دانه‌ها ممکن است بصورت گرد، حلقوی، یک الگوی نقشه مانند یا تکه‌های بسیار بزرگ باشند.
- کهیر می‌تواند هر ناحیه از بدن را تحت تاثیر قرار دهد و بصورت گسترده پخش شود.
علائم آنژیوادم
- بیشتر بصورت موضعی است.
- معمولاً صورت (بخصوص پلک‌ها و نواحی اطراف دهان)، دست‌ها، پاها و اندام تناسلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- ممکن است زبان، زبان کوچک، کام نرم دهان یا حنجره را درگیر کند.
- در کهیر تحریک شدنی مزمن، دانه‌ها حدوداً 5 دقیقه بعد از تحریک ظاهر شده و چند دقیقه تا حداکثر یک ساعت دوام دارند. از نظر خصوصیات، دانه‌ها:
• در دموگرافیسم علامت‌دار بصورت خطی هستند.
• در کهیر کولینرژیک بسیار ریز می‌باشند.
• در کهیر تماسی محدود به نواحی تماس است.
• در کهیر سرد بصورت پراکنده است- اگر نواحی بزرگی از پوست تحت تاثیر قرار گرفته باشند، می‌تواند منجر به غش شود (بطور بالقوه در صورت شنا در آب سرد خطرناک است).
• در کهیر سرد بصورت پراکنده است- اگر نواحی بزرگی از پوست تحت تاثیر قرار گرفته باشند، می‌تواند منجر به غش شود (بطور بالقوه در صورت شنا در آب سرد خطرناک است).
دانه‌ها در کهیر خود انگیز مزمن ماندگارتر هستند، اما هر کدام در 24 ساعت یا ناپدید می‌شوند و یا تغییر شکل می‌دهند. ممکن است در زمان‌های مشخصی از روز رخ دهند.
تشخیص کهیر
کهیر در افراد دارای سابقه‌ی داشتن کهیرهایی که کمتر از 24 ساعت با یا بدون آنژیوادم دوام داشته‌اند، تشخیص داده می‌شود. یک سابقه‌ی خانوادگی باید پیدا شود. یک معاینه‌ی فیزیکی کامل باید انجام شود.
ممکن است آزمایش پوست و آزمایش‌های رادیوآلرژو سوربنت (RAST) یا فلوروایمونواسی (CAP) در صورتی که امکان حساسیت به دارو یا غذا در کهیر حاد وجود داشته باشد، درخواست شود.
آزمایش‌های تشخیصی معینی به غیر از آزمایش شمارش خون یا پروتئین واکنشی C (CBC، CRP) در کهیر خود انگیز مزمن وجود ندارد، اما اگر پزشک مشکوک به یک اختلال زمینه‌ای باشد، ممکن است بررسی‌هایی انجام گیرد.
تست پوستی سرم اتولوگ گاهی اوقات در کهیر خود انگیز مزمن انجام می‌شود، اما مقدار آن نامعلوم است. اگر تزریق در سرم بیمار در زیر پوست سبب ایجاد کهیر قرمز شود، جواب آن مثبت است.
تشخیص‌های افتراقی کهیر
مسمومیت با ماهی اسکومبروئید- هیستامین از ماهی اسکومبروئید فاسد شده آزاد می‌شود و سبب اریتما بدون دانه‌های کهیر، افزایش ضربان قلب (تاکی‌کاردی)، درد شکم، اسهال و تعریق می‌شود.
کهیر پاپولر- نیش حشرات بصورت موضعی هستند و غالباً بصورت خوشه‌هایی متشکل از گروه‌هایی با 3 تا 5 ضایعه بوده و دسته‌ای ظاهر می‌شوند. جای نیش برای چندین روز باقی می‌ماند. بررسی نزدیک یک نقطه‌ی مرکزی را نشان می‌دهد. حساسیت مزمن به نیش حشرات معمولا تحت عنوان کهیر پاپولار شناخته می‌شود.
ماستوسیتوز- رایج‌ترین شکل ماستوسیتوز، ماستوسیتوز پوستی ماکولوپاپولار، کهیر پیگمنتوزا نیز نامیده می‌شود. لکه‌ها یا کک و مک‌های قهوه‌ای خارش‌دار بر روی پوست به علت تجمعات غیر عادی ماست سل‌ها می‌باشد.
واسکولیت کهیری- واسکولیت کهیری سبب ایجاد پلاک‌های کهیر مانند مقاومی می‌شود که بیشتر از 24 ساعت دوام دارند و با جا گذاشتن کبودی برطرف می‌شوند. بافت‌برداری موجب آشکار شدن واسکولیت لوکوسیتوکلاستیک می‌گردد.
سندرم‌های خودکار التهابی- راش‌های کهیری ندرتاً در اثر سندرم خودکار التهابی که بواسطه‌ی اینترلوکین ایجاد می‌شود، پدید می‌آیند.
راش‌های کهیری در سندرم‌های خودکار التهابی متفاوت از کهیر هستند:
- لکه‌ها مسطح هستند.
- ضایعات دارای ماندگاری بیشتری می‌باشند.
- توزیع آنها متقارن است.
- علائم سیستمیک
- شاخصه‌های التهابی از جمله پروتئین واکنشی C CRP
- بافت‌برداری از ضایعات پوستی ارتشاح متراکم نوتروفیلی را نشان می‌دهد.
- عدم پاسخ به آنتی‌هیستامین‌ها
درمان کهیر
آنتی‌هیستامین- درمان اصلی برای تمامی انواع کهیر در بزرگسالان و کودکان، آنتی‌هیستامین خوراکی نسل دوم که از لیست پایین انتخاب می‌شود، است. با از بین رفتن کهیر حاد، مصرف آنها متوقف می‌شود.
- ستیریزین
- لوراتادین
- فکسوفنادین
- دس‌لوراتادین
- لووستیریزین
- روپاتادین
- بیلاستین
پرهیز از عوامل محرک- علاوه بر آنتی‌هیستامین‌ها علت کهیر نیز در صورت شناسایی باید از بین برود. اجتناب از آلرژن مربوطه موجب از بین رفتن کهیر در 48 ساعت می‌شود.
- از مصرف آسپیرین، مواد مخدر و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی پرهیز کنید.
- مصرف شبه آلرژن‌های رژیمی را برای یک دوره‌ی آزمایشی حداقل 3 هفته به حداقل برسانید.
- از آلرژن‌های شناخته شده که با آزمایش‌های پوستی مثبت مورد تایید قرار گرفته‌اند پرهیز کنید.
- ناحیه‌ی متاثر را با پنکه، فلانل سرد، کیسه‌ی یخ یا لوسیون مرطوب‌کننده‌ی آرامش‌بخش خنک نگه دارید.
- محرک‌های فیزیکی برای کهیر تحریک‌پذیر باید به حداقل برسند. هرچند علائم غالباً مقاوم هستند.
• از اصطکاک جلوگیری کنید، برای مثال لباس‌های تنگ
• در شرایط سرد یا وزش باد به خوبی لباس بپوشید و از شنا کردن در آب سرد بپرهیزید.
• لباس مناسب بپوشید و از کرم‌های ضد آفتاب وسیع‌الطیف استفاده نمایید.
کهیر حاد
آنتی‌هیستامین‌ها: آنتی‌هیستامین‌ها اثرات هیستامین را خنثی می‌کنند، و به متوقف کردن خارش و کاهش راش‌ها کمک می‌کند. مثال‌هایی از این داروها عبارتند از:
- ستیریزین
- فکسوفنادین
- لوراتادین
قرص‌های کورتیکواستروئیدی- اگر علائم شدید باشند، ممکن است استفاده از یک دوره‌ی کوتاه قرص‌های کورتیکواستروئیدی با دوز بالا از جمله پردنیزولون تجویز شود.
کهیر مزمن
آنتی‌هیستامین: کهیر مزمن با آنتی‌هیستامین درمان می‌شود. ممکن است لازم باشد تا زمانی که علائم وجود دارند بطور مرتب مصرف شوند.
کرم منتول: این کرم را می‌توان به عنوان یک جایگزین و یا در کنار آنتی‌هیستامین‌ها استفاده کرد زیرا سبب رهایی از خارش می‌شود.
قرص‌های کورتیکواستروئیدی: گاهی اوقات دوره‌های جدی‌تر کهیر را می‌توان با قرص‌های کورتیکواستروئیدی با دوز کم از جمله پردنیزولن درمان کرد.
آنتی‌هیستامین‌های H2- آنتی‌هیستامین‌های H1 (بدون نسخه)- آنتی‌هیستامین‌های H2 رگ‌های خونی را تنگ می‌کنند که می‌تواند سبب کاهش قرمزی پوست شود. آنتی‌هیستامین‌های H2 را می‌توان به عنوان جایگزین آنتی‌هیستامین H1 و یا بصورت ترکیبی استفاده نمود.
آنتاگونیست‌های گیرنده لکوترین- نوعی دارو می‌باشد که می‌تواند به کاهش قرمزی و تورم پوست کمک کند.
