جراحتهای ایجاد شده بر روی پوست افراد (جای زخم، بخیه و سوختگی) با یکدیگر متفاوت هستند و در اصطلاح به این جراحتها اسکار گفته میشود. در بسیاری از مواقع ممکن است افراد به خاطر آسیبهای دوران کودکی دچار جراحتهایی بر روی پوست خود شوند که بر اعتماد به نفس آنها برای تمام عمر تاثیر منفی داشته باشد. متاسفانه، محو کردن کامل جراحت روی پوست امکانپذیر نیست. با این وجود، در موارد لازم میتوان از عمل جراحی زیبایی برای حداقل کردن شرایط ظاهری جراحت و محو کردن آن استفاده کرد. در حقیقت این درمان میتواند ظاهر جراحت پوستی را بهبود بخشیده و به این ترتیب اعتماد به نفس فرد را تا حدود زیادی بازیابی نماید.
انواع اسکارها
اسکارهای هیپرتروفیک
این نوع اسکارها معمولاً قرمز و برآمده هستند و با ایجاد احساس خارش در پوست، اغلب باعث ایجاد درد برای بیمار میشوند. شرایط این نوع اسکارها ممکن است با گذشت زمان به تدریج بهبود پیدا کند، اما اسکار کشیده یا پهن هیپرتروفیک احتمالاً برای همیشه بر روی پوست باقی خواهد ماند. ناحیه کمر، سینه و شانه از نواحی مستعد برای ایجاد این نوع از اسکارها هستند.
اسکار کلوئید
اسکار کلوئید در حقیقت انواع شدید اسکارهای هیپرتروفیک است که با ضخیم شدن آنها حالت قارچ پیدا کرده و خارج از مرزهای اولیه ایجاد جراحت، گسترش پیدا میکند. با گذشت زمان این اسکارها ضخیم، چروک و سفت میشوند و معمولاً با احساس خارش و درد برای بیمار همراه هستند. پوستهای تیره، جای سوختگی، پوست افراد جوان و زخمهای ایجاد شده بر روی ناحیه سینه و گوشها، بیشتر از همه با احتمال ایجاد اسکار کلوئید روبرو میباشند.
اسکارهای کشیده (STRETCHED SCARS)
بعضی از نواحی بدن که پوست آنها در هنگام انجام فعالیتهای روزمره کشیده میشود، مستعد ایجاد اسکارهای کشیده هستند. برای مثال از این نواحی میتوان از پوست زانو، آرنج و کمر نام برد. به این ترتیب در صورتی که جراحت ایجاد شده بر روی پوست با مواد نامناسب بخیه زده شود یا زخم به نحو مناسب بهبود پیدا نکند، همواره امکان ایجاد اسکارهای کشیده در این نواحی بدن وجود خواهد داشت.
اسکارهای صورت
ناحیه صورت دارای گردش خون عالی در مقایسه با سایر نقاط بدن است و به همین خاطر آسیبدیدگی آن به سرعت ترمیم میشود. به هر حال، موقعیت ایجاد اسکار بر روی صورت (برای مثال اسکار جوش و جراحتهای ناشی از آسیبهای دیگر) ممکن است باعث شود ترمیم این جای زخمها از نظر زیبایی غیر ممکن باشد.
جلسه مشاوره
در طول جلسه مشاوره، دکتر جکیلی اطلاعات لازم را درباره شرح حال بیمار، درمانهای قبلی، داروهای مصرفی، آلرژی، و انگیزه بیمار از انتخاب درمان دریافت میکند. پس از بررسی این اطلاعات، دکتر جمیلی درباره نگرانیهای بیمار، اولویتهای درمان و اهداف وی صحبت خواهد کرد. پس از کامل شدن این فرآیند، دکتر جمیلی میتواند روش درمانی مناسب برای کمک به ایجاد ظاهر مطلوب را به بیمار پیشنهاد دهد. در این مرحله معمولاً مزایا و معایب روشهای درمان مختلف قابل استفاده برای رفع جای زخم به بیمار توضیح داده خواهد شد.
روشهای درمان قابل استفاده برای رفع انواع اسکار
روشهای درمان مورد استفاده برای این مشکل به محل، نوع، اندازه و شرایط اسکار بستگی دارند. انواع روشهای درمان موجود به این منظور به شرح زیر هستند:
روشهای جراحی
روشهای جراحی قابل استفاده برای از بین بردن جای زخم به شرح زیر هستند:
برداشتن سطح روی اسکار (SHAVE EXCISION)
برای انواع مختلف اسکارهای دارای برآمدگی، از این روش میتوان برای برداشتن لایه بالای اسکار و همسطح کردن آن با پوست اطراف زخم برای از بین بردن جای سوختگی استفاده کرد. انجام این کار میتواند ظاهر صافتر و هموارتر برای پوست فرد در ناحیه تحت درمان ایجاد کند. در طول این درمان، از ابزارهای جراحی برای برداشتن بخش بالای اسکار استفاده میشود. در اکثر موارد پس از تکمیل جراحی، نیازی به بخیه زدن ناحیه تحت درمان نیست.
برداشتن اسکار و اصلاح آن
این روش یکی از تکنیکهایی است که برای درمان و رفع اسکارهای برآمده مورد استفاده قرار میگیرد. امروزه برداشتن اسکار با روشهای مختلف برای افراد انجام میگیرد. در یکی از پرکاربردترین روشهای موجود، برای برداشتن اسکار از الگوی بیضی شکل استفاده میشود. به این ترتیب علاوه بر برداشتن اسکار، یک لبه نازک از بافت کنار آن نیز برداشته میشود تا پوست دور اسکار با پوست مجاور آن بهطور کامل هماهنگ شود. در ادامه ممکن است از بخیه در داخل یا خارج پوست برای بستن ناحیه تحت درمان استفاده گردد. توجه داشته باشید گاهی اوقات پس از درمان به خاطر شرایط نامناسب بستن شکاف، یک جای زخم جدید بر روی پوست فرد ایجاد میشود. به همین خاطر در صورت مشاهده این شرایط میتوان جای زخم را دوباره باز کرده و با ترمیم بخیه آن در جهت مناسب، جای زخم جدید ایجاد شده بر روی پوست را تا حد ممکن محو کرد.
پیوند پوست و گسترش بافت
ترمیم اسکارهای بزرگ ممکن است نیازمند پیوند پوست (از طریق پوست گرفته شده از سایر نقاط بدن) برای بستن جای زخم در مواردی باشد که اسکار از روی پوست برداشته میشود. به این ترتیب از بخیههای بسیار دقیق در اطراف پوست پیوندی استفاده میگردد تا محل زخم بسته شده و پوست به نحو مناسب در محل برای ترمیم قرار گیرد. در صورتی که پیوند پوست برای بیمار امکانپذیر نباشد، ممکن است از گسترش بافت به جای این روش استفاده شود. در طول این فرآیند، یک بالون مخصوص در زیر پوست کنار اسکار وارد شده و این بالون با یک محلول استریل پر میشود. پس از گذشت زمان لازم برای ایجاد کشیدگی در بافت، جراح بالون را از زیر پوست خارج کرده و پوست کشیده شده را بر روی جراحت پوستی میکشد. در نهایت محل جراحت به دقت با بخیه بسته خواهد شد.
زد پلاستی (Z-PLASTY)
زد پلاستی یک روش جراحی است که برای تغییر موقعیت اسکار و نزدیک کردن آن به خطوط و چین و چروکهای طبیعی پوست مورد استفاده قرار میگیرد. به این ترتیب ظاهر اسکار در چین و چروکهای طبیعی پوست پنهان خواهد شد. این روش همچنین میتواند جمع شدگی پوست در نتیجه انقباض اسکار را کاهش دهد. به هر حال، تمام انواع اسکارها را نمیتوان با این روش درمان کرد. با وجودی که زد پلاستی میتواند تا حدودی باعث بهبود شرایط ظاهری اسکار شود، در اکثر مواقع نمیتواند آن را بهطور کامل از دید سایرین پنهان نماید. به همین خاطر معمولاً بخشی از اسکار بر روی پوست باقی خواهد ماند.
در این روش، اسکار قدیمی برداشته شده و شکافهای جدید در هر طرف آن ایجاد میشود. به این ترتیب فلپهای مثلثی کوچک بر روی پوست تشکیل خواهد شد. این فلپها در ادامه به صورتی تنظیم میشوند که جای زخم را در زوایای مختلف با یک الگوی شبیه حرف Z بپوشانند. در نهایت جای زخم با بخیههای ریز بسته شده و این بخیهها با گذشت چند روز از تکمیل درمان کشیده خواهند شد.
روشهای تزریق
استفاده از مواد پرکننده مانند ژلهای ترمیمی میتواند به ترمیم اسکارهای فرو رفته یا گود کمک کند. در حال حاضر، انواع مختلفی از ژلها برای تزریق در مناطق اسکار استفاده میشوند و بین آنها، ژلهای ساخته شده از کلاژن و اسید هیالورونیک رایجترین نوع هستند. علاوه بر این، میتوان از بافت چربی بدن بیمار نیز برای این درمان استفاده کرد. در این روش، چربی از سایر نقاط بدن مانند رانها و شکم جمعآوری شده و پس از تصفیه، به وسیله سرنگهای ریز در محل اسکار تزریق میشود. در نهایت، جراح ممکن است پوست خارج از ناحیه درمان را تغییر دهد تا بهبود ظاهر آن را تسهیل کند.
پیلینگ و لایه برداری پوست
بعضی از انواع اسکارها را میتوان با استفاده از روشهای پیلینگ و لایه برداری پوست درمان کرد. این روشها میتوانند سطح پوست را صاف و هموار کرده و به این ترتیب جراحتهای غیر هموار پوستی را درمان کنند. این روشها همچنین میتوانند نقش موثر در کاهش عدم یکنواختی در رنگدانههای پوست و روشن کردن آن در مواقع لازم داشته باشند. به این ترتیب در برخی شرایط به خاطر فعال شدن مکانیزم تجدید ساختار پوست در هنگام استفاده از این روشها، اسکار بهطور کامل از بین میرود.
در طول درمان و پس از آن
تمام روشهای اصلاح اسکار با استفاده از روشهای جراحی انجام میشوند. برخی از روشهای درمان مورد استفاده به این منظور نیازمند استفاده از بیهوشی عمومی برای بیمار هستند، اما در اکثر موارد استفاده از بیحسی موضعی کافی است. پس از درمان، بیمار میبایست پشتکار و دقت مناسب در ارتباط با مراقبت روزانه از جای زخم و محل تحت درمان داشته باشد تا به این ترتیب جای زخم جدید ایجاد شده روی پوست به خوبی ترمیم پیدا کند. در این شرایط مهم است پوست ناحیه تحت درمان از پرتوی خورشید دور نگه داشته شود تا از تغییر رنگ آن پس از درمان جلوگیری گردد. با وجودی که این درمانها نمیتوانند جای زخم را بهطور کامل محو کنند، مسلماً با استفاده از آنها مشکلات ظاهری اسکارها حداقل خواهد شد. به این ترتیب اکثر بیماران پس از درمان با این روشها احساس بهتری درباره وضعیت ظاهری پوست خود نسبت به شرایط قبلی آن خواهند داشت.
بیهوشی عمومی
دکتر جمیلی در اکثر موارد برای درمان اسکار از بیحسی موضعی استفاده میکند.
بهبودی
بیشترین درمان اسکارهای محدود پوست به مدت چند روز تا یک هفته زمان برای ترمیم شکاف نیاز دارد. در طول این بازه زمانی، زخم به تدریج بهبود مییابد و این فرآیند به وسعت ناحیه درمان شده وابسته است.
هزینه درمان
هزینه درمان و رفع انواع اسکار به نوع درمان انتخاب شده برای بیمار بستگی دارد.
