یک نوع عفونت قارچی که عموماً در ناخن‌های دست و پا رخ می‌دهد و تمام اجزای ناخن از جمله ماتریکس، صفحه و بستر ناخن را درگیر می‌کند، به عنوان قارچ ناخن شناخته می‌شود. این حالت عفونتی دردناک و مزاحم است و باعث تغییر شکل ناخن می‌شود. همچنین، ممکن است منجر به محدودیت‌های جدی در فعالیت‌های روزمره و شغلی و کاهش کیفیت زندگی شود.
متخصصین سلامتی قارچ‌های ناخن را تشخیص داده و درمان می‌کنند تا از آسیب دائمی به ناخن‌ها جلوگیری کرده و شانس درمان افزایش یابد.
عواملی که باعث افزایش احتمال ابتلا به قارچ ناخن می‌شوند
احتمال ابتلا به قارچ ناخن در همه افراد یکسان نیست. تحقیقات نشان می‌دهد که برخی از عوامل باعث افزایش احتمال ابتلا به قارچ عفونی ناخن می‌شود که عبارتند از:
- سن: با افزایش سن احتمال ابتلا به قارچ ناخن در افراد افزایش می‌یابد. شاید این به آن علت باشد که رشد ناخن با افزایش سن کند شده و افراد در مراقبت از پاها و ناخن‌های خود دچار مشکلاتی می‌شوند، همچنین احتمال ابتلا به برخی از بیماری‌ها که به عنوان عوامل ایجاد کننده قارچ ناخن شناخته می‌شوند با افزایش سن افزایش می‌یابد مثل گردش خون ضعیف، دیابت و ضعف سیستم ایمنی بدن
- ضعف گردش خون: افرادی که داری ضعف در گردش خون در بدن هستند بیشتر به قارچ ناخن مبتلا می‌شوند.
- دیابت: دیابت اثرات زیادی بر گردش خون دارد و تحقیقات نشان داده است که باعث افزایش احتمال ابتلا به قارچ ناخن می‌شود
- پسوریازیس: قارچ ناخن در افرادی که به پسوریازیس مبتلا هستند بیشتر از افرادی که به این بیماری مبتلا نیستند دیده می‌شود.
- ورزش: برخی ورزش‌ها ممکن است باعث شود تا فرد بیشتر در معرض قارچ‌های بیماری زا قرارگیرد و بنابراین احتمال ابتلا به قارچ ناخن در افرادی که به این ورش ها می‌پردازند بیشتر می‌شود. برای مثال شناگران بیش از سایرین در معرض ابتلا به قارچ ناخن هستند.
- نقص ایمنی: نقص ایمنی در بدن به عنوان نوعی عفونت باعث افزایش احتمال ابتلا به قارچ ناخن در افراد می‌شود.
- عوامل ژنتیکی: به نظر می‌رسد برخی افراد به طور طبیعی بیش از سایرین در معرض عفونت‌های قارچی مثل قارچ ناخن قرار دارند. هنوز دقیقاً مشخص نیست که چه ژنی حامل این بیماری است اما تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که یکی از اعضای خانواده آنها سابقه ابتلا به قارچ ناخن را داشته است بیش از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
انواع قارچ ناخن
قارچ ناخن پنج نوع اصلی دارد که عبارتند از:
- قارچ ناخن ساب انگووال جانبی دیستال (DLSO)
- قارچ ناخن سطحی سفید (WSO)
- قارچ ناخن ساب انگووال پروگزیمال (PSO)
- قارچ ناخن اندونیکس (EO)
- قارچ ناخن برفکی
بیماران ممکن است به ترکیبی از این بیماری‌ها مبتلا باشند. ابتلای ناخن‌ها به دیستروفی که شایع‌ترین نوع قارچ ناخن است باعث ضخیم شدن، کدر شدن و زرد، قهوه‌ای رنگ شدن ناخن می‌شود. نشانه‌های هر یک از انواع قارچ‌های ناخن متفاوت است.
نشانه‌ها وعلائم قارچ ناخن
بیماران که به قارچ ناخن مبتلا هستند علائم زیر را دارند:
- در ابتدای رشد قارچ ناخن فقط در مورد ظاهر ناخن شکایت دارند و علائم فیزیکی دیگری ندارند
- با پیشرفت بیماری، در ایستادن، راه رفتن و ورزش کردن اختلال به وجود می‌آید
- احساس گزگز، درد، ناراحتی و از دست دادن مهارت و چابکی
- از دست دادن عزت نفس و وجود احساسات ناخوشایند در تعاملات اجتماعی
علائم DLSO به شرح زیر می‌باشد:
- هایپرکراتویسز ساب انووال و جدا شدن بدون درد ناخن که معمولاً رنگی زرد و سفید دارد
- رنگ زرد در مرکز صفحه ناخن
علائم WSO عبارتند از:
- به ناخن‌های پا محدود می‌شود
- تکه‌های کوچک، خال دار، سفیدی روی ناخن یا پودری شدن روی سطح ناخن
- ناخن زبر شده و به راحتی می‌شکند
- الگوی تولیدانواع WSO به صورت تهاجم بزرگ‌تر و عمیق‌تر به صفحه ناخن است
علائم PSO عبارتند از:
- محدوده‌ای از لکونیشیا در صفحه پروگزینال ناخن که با رشد ناخن به صورت دیستال حرکت می‌کند
- در PSO که به دلیل قارچ شکل می‌گیرد، لکونیشیا معمولاً با عفونت پریونگوال همراه است
علائم EO عبارتند از:
- تغییر رنگ سفید شیری صفحه ناخن
- ساب اونگووال هایپرکراتوسیز یا جدا شدن ناخن از بستر که اثبات نشده‌اند
علائم قارچ ناخن برفکی به شرح زیر می‌باشد:
- در بیماران مبتلا به برفک جلدی مخاطی مزمن یا نقص سیتم ایمنی بدن
- تأثیر بر چند انگشت یا همه انگشتان
- قارچ ناخن همراه با عفونت پرییونگوال
- غالباً همه انگشتان ظاهری پیازی شکل پیدا می‌کنند
تشخیص افتراقی
قارچ ناخن باید از سایر اختلالات ناخن متمایز گردد. برخی از اختلالات ناخن عبارتند از:
- عفونت‌های باکتریایی به خصوص سودوموناس آئروژینوزا که باعث سیاه یا سبز شدن ناخن می‌شود
- پسوریازیس
- اگزما یا درماتیت
- لیکن پلان
- زگیل‌های ویروسی
- اونیکولیزیس
- اونیکوگریفوسیس (ضخیم شدن و پوسته پوسته شدن زیر ناخن) به خصوص در افراد مسن
تشخیص قارچ ناخن
- آزمایش میکروسکوپی مستقیم 20% هیدروکسید پتاسیم که در سولفوکسید دی متیل تهیه می‌شود می‌تواند بستر قارچ باشد
- کشت قارچ می‌تواند گونه‌ای از ارگانیسم و تشخیص را مشخص کند
درمان قارچ ناخن
داروهای خوراکی یا موضعی می‌تواند برای درمان قارچ ناخن به کار گرفته شود. ترکیب درمان سیستماتیک و موضعی می‌تواند مؤثرتر واقع شود. روش‌های جراحی کمکی هم ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
درمان‌های موضعی برای قارچ ناخن عبارتند از:
- محلول لاکی 8% سیکلوپیروکس اولامین ناخن
- آمورل فین یا بیفونازول / اوره (مصرف در خارج از آمریکا)
- محلول موضعی افیناکونازول 10% (اولین تریازول موضعی مورد تأیید FDA برای درمان قارچ ناخن انگشتان پا)
- محلول موضعی تاوابورول 0.5%، یک محلول اکسابورول (ترکیبات حاوی بورون)
- می‌تواند در WSO و DLSO در محدوده به دیستال ناخن به کار برده شوند، همچنین در مواردی که کمتر از نصف دیستال صفحه ناخن مبتلا شده یا به بیمارانی که امکان درمان سیستماتیک را ندارند محدود شود
درمان‌های موضعی ممکن است برای پیشگیری از عود مکرر قارچ ناخن در بیماران تحت درمان با عوامل سیستماتیک مفید باشد
درمان‌های خوراکی برای قارچ ناخم عبارتند از:
- تربینافین
- اتراکونازول
- فلوکونازول و پوساکونازول به عنوان جایگزین‌های دارویی
- در PSO و DLSO درمان‌های سیستماتیک مورد نیاز است
روش‌های غیر دارویی درمان قارچ ناخن عبارتند از:
- لیزر درمانی
- درمان فوتودینامیک
- کشیدن ناخن به روش‌های مکانیکی یا شیمیایی و یا به وسیله جراحی
- برداشت صفحه ناخن برای کمک به درمان‌های خوراکی
داروهای ضد قارچ موضعی برای درمان قارچ ناخن
عوامل موضعی در مواردی که کمتر از نیمی از صفحه دیستال ناخن درگیر است یا برای بیمارانی که تحمل درمان‌های سیستمیک را ندارند، به صورت محدود استفاده می‌شوند.
برای نفوذ به تمام لایه‌های ناخن، محلول‌های سیرکوپیروکس و آمورول فین قادرند اما اگر به تنهایی به عنوان روش درمانی استفاده شوند، کارایی و اثربخشی کمتری نشان می‌دهند. این محلول‌ها معمولاً به عنوان درمان همراه و در ترکیب با درمان‌های دارویی خوراکی استفاده می‌شوند یا به عنوان اقدام پیشگیرانه برای جلوگیری از تکرار عفونت قارچی ناخن در افرادی که در حال درمان‌های سیستمیک هستند، استفاده می‌شوند. برای نشان دادن قارچ ناخن پا، افیناکونازول استفاده می‌شود.
تاوابورول یک داروی ضد قارچ موضعی است که حاوی اوگزابورول (با ترکیبات حاوی برون) است و برای درمان قارچ‌های ناخن پا که به دلیل ترایکوفایتون روبروم یا ترایکوفیتون ایجاد می‌شوند، استفاده می‌شود.
معمولاً ً داروهای موضعی به دلیل عدم توانایی در نفوذ کافی به صفحه ناخن به تنهایی برای درمان قارچ ناخن کافی نیستند.
درمان‌های جراحی برای قارچ ناخن
جراحی‌هایی که برای درمان قارچ ناخن انجام می‌شوند عبارتند از:
- برداشتن مکانیکی ناخن: برداشت صفحه ناخن به عنوان درمان کمکی برای بیمارانی که در حال استفاده از داروهای خوراکی هستند انجام می‌شود.
- برداشت شیمیایی ناخن: برداشت ناخن با استفاده از ترکیبات اوره 40 تا 50 درصد روشی بدون درد برای برداشتن ناخن‌های ضخیم است.
- برداشتن ناخن با استفاده از عمل جراحی
ترکیب استفاده از داروهای خوراکی و موضعی به همراه عمل جراحی باعث افزایش بازدهی درمان و کاهش هزینه‌های درمان قارچ ناخن می‌شود.
- لیزر: تصور می‌شود که با انتشار اشعه مادون قرمز قارچ‌ها به دلیل حرارت ایجاد شده در بافت‌های مبتلا، کشته می‌شوند. گزارش شده است که لیزر درمانی به سرعت قارچ‌های ناخن را ریشه کن کرده و روشی بدون درد است. چندین نوع لیزر برای انجام این کار توسط FDA و مراجع ذیصلاح دیگر تأیید شده است. با این حال مطالعات با کیفیت از میزان اثر این روش وجود ندارد.
- درمان فوتودینامیک: این روش درمانی با به کارگیری 5-آمینولوولینیک اسید یا آمینولوولینات همراه با قرار دادن در معرض نور قرمز در تعداد کمی از بیماران که ناخن‌های آنها از پیش نرم شده یا به وسیله پماد اوره بیش از یک هفته قبل از انجام این روش درمانی کشیده شده است به عنوان روشی موفقیت آمیز گزارش شده است.
- ونتوفورزیس و سونوگرافی: که به عنوان ابزاری برای بهبود اثر داروهای ضد قارچ بر صفحه ناخن در حال بررسی است.
